ارزیابی مقاومت تعدادی از ارقام گوجه فرنگی نسبت به شب پره مینوز گوجه فرنگی tuta absoluta (meyrick) (lepidoptera: gelechiidae) در شرایط گلخانه ای

شب پره مینوز گوجه فرنگی tuta absoluta (meyrick)، به عنوان یکی از آفات مهم خانواده solanaceae، به ویژه گوجه فرنگی در چند سال اخیر شناخته شده است که بر عملکرد، کیفیت و بازارپسندی محصول تاثیر بسیار زیادی دارد. کنترل آفت با استفاده از آفت کش ها، به دلیل زیست شناسی، رفتار و طی دوره ی لاروی درون دالان های گیاه، و همچنین مقاومت آن نسبت به آفت کش های رایج، مشکل است. در این تحقیق مقاومت برخی از ارقام گوجه فرنگی و گیاهان خانواده ی solanaceae، در برابر آفت t. absoluta، مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش گیاهان solanaceae، از نظر تعداد دالان لاروی اختلاف معنی دار مشاهده شد (p=0/001<0/05) . بیشترین و کمترین تعداد دالان لاروی به ترتیب در گیاهان گوجه فرنگی (48/4±33/26) و فلفل (88/0±33/1) مشاهده شد. بیشترین و کمترین طول دوره رشد و نمو لاروی مربوط به گیاه فلفل و گوجه فرنگی به ترتیب با (56/0±25) و (32/1±98/11روز) بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که مینوز گوجه فرنگی گیاه گوجه فرنگی را بیشتر ترجیح می دهد. آزمایش های آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل به منظور ارزیابی امکان وجود مقاومت در هفت رقم گوجه فرنگی، انجام شد. آزمایش آنتی-زنوز از طریق شمارش تعداد تخم گذاشته شده روی هر رقم نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر آماری اختلاف معنی دار وجود داشت (p=0/001<0/05) . بیشترین و کمترین تعداد تخم گذاشته شده روی ارقام cal j.n و king stone به ترتیب با 4/4±66/191 و 4/8±66/74 تخم مشاهده گردید. مکانیسم تحمل بر مبنای اثر تغذیه آفت بر روی ارتفاع گیاه آلوده، میزان کوتولگی، کاهش درصد وزن خشک و تر گیاهان سالم و آلوده محاسبه شد. بیشترین و کمترین درصد کاهش ارتفاع گیاه آلوده نسبت به شاهد در ارقام cal j.n و king stone به ترتیب 11/0±7/43 و 33/0±03/36 درصد مشاهده شد و بیشترین درصد رشد گیاه آلوده نسبت به شاهد در رقم king stone با 14/0±36/63 درصد، محاسبه گردید. کمترین مقدار کوتولگی مربوط به رقم king stone، 6/0±16/12 سانتی متر بود. در مکانیسم تحمل، رقم king stone به عنوان متحمل ترین رقم به شب پره مینوز گوجه فرنگی شناخته شد. در مکانیسم آنتی بیوز، بیشترین و کمترین میانگین طول دوره رشد و نمو لاروی به ترتیب در ارقام king stone 56/1±32/24 و cal j.n 23/1±99/10روز مشاهده شد. کمترین طول عمر آفت 72/2±33/48 روز در رقم super luna d.p و بیشترین طول عمر 66/1±66/58 روز در رقم king stone مشاهده شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که در بین ارقام مورد مطالعه رقم cal j.n نسبت به مینوز گوجه فرنگی، نسبتا حساس و رقم king stone نسبتا مقاوم می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان توصیه کرد که رقم گوجه فرنگی king stone در برنامه های مدیریت تلفیقی آفت مورد توجه قرار گیرد.